Thẩm quyền giải quyết phá sản từ 01/7/2025

Căn cứ Điều 4 Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp ngườichưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án 2025 thì thẩm quyền giải quyết phá sản tại Điều 8 Luật Phá sản 2014 được quy định đối với Tòa án nhân dân khu vực được sửa đổi, bổ sung, cụ thể:

1.   Tòa Phá sản Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã có trụ sở chính trong phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa Phá sản Tòa án nhân dân khu vực đó;

2.   Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành Điều này.

Theo khoản 2 Điều 4 Nghị quyết 81/2025/UBTVQH15, Phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án nhân dân khu vực đối với vụ việc phá sản được quy định:

- Tòa án nhân dân khu vực 2 - Hà Nội có phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 18 tỉnh, thành phố, bao gồm: thành phố Hà Nội, thành phố Hải Phòng; các tỉnh: Bắc Ninh, Cao Bằng, Điện Biên, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Nghệ An, Ninh Bình, Phú Thọ, Quảng Ninh, Sơn La, Thái Nguyên, Thanh Hóa và Tuyên Quang;

- Tòa án nhân dân khu vực 1 - Đà Nẵng có phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 07 tỉnh, thành phố, bao gồm: thành phố Đà Nẵng, thành phố Huế; các tỉnh: Đắk Lắk, Gia Lai, Khánh Hòa, Quảng Ngãi và Quảng Trị;

- Tòa án nhân dân khu vực 1 - Thành phố Hồ Chí Minh có phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 09 tỉnh, thành phố, bao gồm: thành phố Cần Thơ, Thành phố Hồ Chí Minh; các tỉnh: An Giang, Cà Mau, Đồng Nai, Đồng Tháp, Lâm Đồng, Tây Ninh và Vĩnh Long.

Như vậy, theo quy định mới, Luật không còn quy định các trường hợp thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh và việc giải quyết phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã sẽ được giao cho 03 Tòa án nhân dân khu vực trên phạm vi cả nước trong đó:

- Tòa án nhân dân khu vực 2 – Hà Nội: phụ trách 18 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc và Bắc Trung Bộ.

- Tòa án nhân dân khu vực 1 – Đà Nẵng: phụ trách 07 tỉnh, thành phố khu vực miền Trung và Tây Nguyên.

- Tòa án nhân dân khu vực 1 – Thành phố Hồ Chí Minh: phụ trách 09 tỉnh, thành phố khu vực phía Nam.

Ví dụ, nếu một công ty TNHH hoặc hợp tác xã nông nghiệp được thành lập và đăng ký hoạt động tại xã Long Phước, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai (Nay thuộc xã Long Phước, tỉnh Đồng Nai) thì thuộc thẩm quyền giải quyết phá sản của Tòa án nhân dân khu vực 1 - Thành phố Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó, căn cứ Luật Phá sản 2014 được sửa đổi, bổ sung năm 2025, việc xác định theo phạm vi thẩm quyền giải quyết phá sản theo lãnh thổ của Tòa án nhân dân khu vực căn cứ vào trụ sở chính của doanh nghiệp, hợp tác xã.

Cách xác định này tuân thủ nguyên tắc phổ biến trong tố tụng dân sự - tố tụng kinh tế, đó là thẩm quyền thuộc về Tòa án nơi bị đơn cư trú hoặc đặt trụ sở chính. Trong giải quyết phá sản, việc căn cứ vào trụ sở chính của chủ thể là doanh nghiệp hoặc hợp tác xã mất khả năng thanh toán giúp hạn chế việc doanh nghiệp có chi nhánh hoặc địa điểm kinh doanh khác không cùng phạm vi lãnh thổ.

Ví dụ: Công ty Cổ phần X được đăng ký hoạt động tại phường Phú Mỹ, Quận 7, TP.HCM (Nay thuộc phường Phú Thuận, TP.HCM) và có chi nhánh tại tỉnh Gia Lai. Trong trường hợp công ty này bị yêu cầu tuyên bố phá sản, thì Tòa án nhân dân khu vực 1 - Thành phố Hồ Chí Minh sẽ có thẩm quyền giải quyết vụ việc, bất kể các hoạt động sản xuất chính có thể diễn ra tại khu vực lãnh thổ khác. Điều này giúp đảm bảo tính thống nhất trong quản lý pháp lý đối với doanh nghiệp, cũng như thuận tiện trong việc tiếp cận hồ sơ pháp lý, tài liệu đăng ký và xác minh thông tin.

Việc xác định thẩm quyền giải quyết phá sản từ ngày 01/7/2025 theo quy định mới sẽ giúp quy trình tố tụng trở nên rõ ràng và hiệu quả hơn. Sự phân chia thẩm quyền giữa các Tòa án khu vực theo lãnh thổ, căn cứ vào trụ sở chính của doanh nghiệp hay hợp tác xã, sẽ tạo ra sự đồng nhất và thuận tiện trong quá trình giải quyết các vụ việc phá sản. 

Đỗ Ngọc Tuyết Mai