Thoả ước lao động tập thể là gì? Nội dung và nguyên tắc khi xây dựng thoả ước lao động tập thể

1. Thỏa ước lao động tập thể là gì?

Thỏa ước lao động tập thể là một văn bản pháp lý được hình thành trên cơ sở thương lượng tập thể giữa người sử dụng lao động và tập thể người lao động. Quy định này được nêu rõ tại Khoản 1 Điều 75 Bộ luật Lao động 2019, theo đó thỏa ước lao động tập thể phải là kết quả của thương lượng tập thể và phải được các bên ký kết bằng văn bản để xác lập quyền, nghĩa vụ trong mối quan hệ lao động tập thể.

Bản chất của thỏa ước lao động tập thể là một thỏa thuận mang tính tập thể, mang lợi ích rộng hơn một hợp đồng lao động cá nhân. Trong khi hợp đồng lao động chỉ là thỏa thuận giữa người lao động với người sử dụng lao động riêng lẻ, thỏa ước lao động tập thể có phạm vi áp dụng cho toàn bộ người lao động và người sử dụng lao động thuộc đối tượng ký kết và có thể bao gồm nhiều doanh nghiệp khi phù hợp quy định.

Theo quy định, thỏa ước lao động tập thể có thể được chia thành các loại phổ biến gồm:

- Thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp;
- Thỏa ước lao động tập thể ngành;
- Thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp;
- Các loại thỏa ước lao động tập thể khác theo thỏa thuận của các bên.

Điểm đáng chú ý là thỏa ước lao động tập thể không được trái với quy định của pháp luật; ngược lại, nội dung của nó được khuyến khích ưu tiên cho quyền lợi người lao động hơn so với quy định chung của pháp luật hiện hành.

2. Nội dung và nguyên tắc khi xây dựng thỏa ước lao động tập thể

Chủ thể tham gia ký kết thỏa ước lao động tập thể bao gồm đại diện hợp pháp của người sử dụng lao động và tổ chức đại diện người lao động, theo quy định pháp luật về thương lượng tập thể. Trong trường hợp thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước có nhiều doanh nghiệp, các bên tham gia thương lượng có thể thành lập Hội đồng thương lượng tập thể và chịu trách nhiệm ký kết theo ủy quyền của các bên liên quan.

Thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp chỉ được ký kết khi dự thảo thỏa ước đã được lấy ý kiến biểu quyết của toàn bộ người lao động trong doanh nghiệp, và chỉ ký kết khi có trên 50% số người lao động tán thành theo Điều 76 Bộ luật Lao động 2019.

Sau khi thỏa ước lao động tập thể được ký kết, theo Điều 77 Bộ luật Lao động 2019, bản thỏa ước phải được gửi cho mỗi bên ký kết và gửi đến cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi doanh nghiệp có trụ sở. Việc này nhằm lưu trữ, quản lý và thực thi theo đúng quy định của pháp luật.

Theo hướng dẫn thủ tục hành chính, doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ và gửi đến cơ quan quản lý lao động cấp tỉnh để cơ quan này lập sổ quản lý thỏa ước lao động tập thể.

Nội dung cơ bản của thỏa ước lao động tập thể

Theo quy định tại Điều 67 Bộ luật Lao động 2019 thì nội dung thương lượng thể được các bên lựa chọn một hoặc một số nội dung sau để tiến hành thương lượng tập thể gồm:

- Tiền lương, trợ cấp, nâng lương, thưởng, bữa ăn và các chế độ khác;

- Mức lao động và thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, làm thêm giờ, nghỉ giữa ca;

- Bảo đảm việc làm đối với người lao động;

- Bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động; thực hiện nội quy lao động;

- Điều kiện, phương tiện hoạt động của tổ chức đại diện người lao động; mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và tổ chức đại diện người lao động;

- Cơ chế, phương thức phòng ngừa, giải quyết tranh chấp lao động;

- Bảo đảm bình đẳng giới, bảo vệ thai sản, nghỉ hằng năm; phòng, chống bạo lực và quấy rối tình dục tại nơi làm việc;

- Nội dung khác mà một hoặc các bên quan tâm nhưng không được trái với quy định pháp luật.

Thời hạn và nguyên tắc xây dựng

Theo Điều 78 Bộ luật Lao động 2019, thỏa ước lao động tập thể có thời hạn từ 01 đến 03 năm, và thời hạn cụ thể do các bên thỏa thuận rồi ghi trong thỏa ước. Trước khi hết hạn, trong vòng 90 ngày, các bên có thể thương lượng để kéo dài hoặc lập thỏa ước mới, và nếu các bên tiếp tục thương lượng mà chưa có thỏa thuận mới thì thỏa ước cũ vẫn tiếp tục được áp dụng trong khoảng thời gian quy định.

Khi xây dựng nội dung thỏa ước, cần tuân thủ những nguyên tắc cơ bản:

1. Tự nguyện, bình đẳng và thiện chí, không được vi phạm pháp luật hoặc làm giảm quyền lợi tối thiểu của người lao động theo quy định của pháp luật.

2. Công khai, minh bạch trong quá trình thương lượng và ký kết, tạo lập sự đồng thuận cao.

3. Các điều khoản rõ ràng, cụ thể, dễ thực hiện và tránh mâu thuẫn, đảm bảo tính khả thi khi áp dụng thực tế.

4. Phù hợp với đặc thù ngành nghề, điều kiện của doanh nghiệp và môi trường lao động.

Những nguyên tắc này không chỉ thể hiện tính pháp lý mà còn là tiêu chí để đánh giá hiệu quả của thỏa ước lao động tập thể trong thực tế áp dụng, giúp hiện thực hóa quyền lợi của người lao động, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển ổn định.